-
O wczesnych formach tego typu budowli była już mowa przy omawianiu architektury romańskiej. Teraz owe elementy obronne — wieże, blankowania — zostają udoskonalone, przystosowane do nowych potrzeb i sposobów walki. Przykładem słynny Palazzo Vecchio we Florencji, wzniesiony w latach 1298—1314 przez Arnolfa di Cambio. Palazzo Pubblico w Sienie jest lżejszy i bardziej elegancki od florenckiego ratusza, lecz i tu wysoka wieża z krenelażem na potężnych krokszty- nach nie pozwala zapominać o jej warownym charakterze. Odmienny, bardziej nowożytny charakter zyskują budowle wyłącznie obronne, poza granicami miast lub na ich rubieżach, jako elementy umocnień miejskich — forty.