-
Mury te zabezpieczały zarówno klasztor, jak i domy maleńkiego miasteczka, przytulonego do opackiego wzgórza. Oblewające zewsząd wysepkę morze i obwarowania czyniły Mont Saint-Michel twierdzę rzeczywiście trudną do zdobycia .Mówiąc o obronnej architekturze francuskiej doby gotyku, warto jeszcze dodać, że cechy warowności otrzymywały tu niekiedy także budowle o znaczeniu gospodarczym, ,.przemysłowym”. Z takich na uwagę zasługuje m.in. okazały młyn w miejscowości Barbast, zbudowany w XV w., z czterema masywnymi basztami. W Anglii doby gotyckiej bardziej jeszcze niż we Francji można mówić o rozwoju architektury obronnej przede wszystkim królewskiej. Do XIII w., w efekcie okrzepnięcia władzy monarszej, budownictwo warownych zamków panów feudalnych zostało prawie całkowicie zahamowane.
